Hoe houden we het zorgsysteem patiëntvriendelijk en betaalbaar?

Ab Klink, oud-minister van VWS en huidig lid van de Raad van Bestuur van VGZ, keek in zijn presentatie terug op de zoektocht van de laatste 30 jaar om ons zorgsysteem betaalbaar te houden. Een constante in de zorg: steeds als binnen het systeem ergens een probleem werd aangepakt, ging het ergens anders weer lekken. Toch is Klink niet pessimistisch en stelde hij dat het systeem nu echt de patiënt centraal moet gaan stellen. Daarnaast uitte Klink de wens dat we overbodige zorg en overbehandeling gaan aanpakken. Hij gaf enkele markante voorbeelden van zinloze behandelingen.

Laten we beter naar de patiënten gaan luisteren’

  1. Elk land heeft moeite om kosten van de zorg in de hand te houden, zie ook het NHS in Engeland en problemen in Obama Care.
  2. Ook in Nederland is vanaf de jaren ’80 op verschillende manieren geprobeerd de kosten in de hand te houden. Budgetteren van ziekenhuizen, lump sum-financiering, productiviteitsprikkels, richtlijnen… elke maatregel zorgde weer voor nieuwe ongemakken, dilemma’s.
  3. Bewaken van de zorg: wie doet dat, wie kan dat? Vertrouwen zorgaanbieders en zorgverzekeraars elkaar voldoende?
  4. Dat brengt Klink op een essentiële vraag: wat is zinnige zorg? Wie bepaalt dat?
  5. Het is moeilijk daar achter te komen, omdat we last hebben van informatietekorten en informatieasymmetrie. Daarnaast weten we niet of kwaliteitsprikkels werkelijk werken.
  6. We hebben belang bij veel productie, maar heeft dat altijd zin voor de patiënt? Laten we beter naar de patiënten gaan luisteren.
  7. We weten ook dat sommige ingrepen niet helpen en dus overbodig zijn. De lijst van overbodige ingrepen is zowel numeriek als inhoudelijk indrukwekkend.
  8. Laten we om effectievere en betere ziekenhuiszorg te leveren, goede convenanten/samenwerkingsverbanden regelen op alle niveaus. Ook als dat betekent dat uw ziekenhuis moet afbouwen.
  9. De overheid moet u daarbij helpen in onder meer de bekostigingsproblematiek en ontschottingproblematiek.

In de discussie hierna kwam naar voren dat we in de (ziekenhuis)zorg ook heel veel goed doen, het leven van patiënten vaak gunstig beïnvloeden. Klink bleef echter wijzen op de ‘Black Box’: veel geld gaat naar ingrepen waarvan we niet weten of ze helpen. Hij bepleitte ook om de gehele keten er meer in te betrekken, in het kader van de omgekeerde piramide: meer aandacht voor zelfredzaamheid, zelfmanagement en eigenaarschap van de gezondheid bij patiënten en meer eerstelijnszorg voordat de tweedelijnszorg wordt aangesproken: “Die omkering wordt belangrijk, het gaat steeds meer om de kwaliteit van leven, er is een kanteling van de medische kant naar de sociale kant.“ De zorg moet betaalbaar blijven door transparantie en gebruik van BD. Nu is het momentum om die keer te maken. Naar aanleiding van de afwentelingproblematiek constateerde Klink dat de druk weer ergens anders komt te liggen. Er is nu op voor- en nazorg veel bezuinigd. Als je in de begeleiding afknijpt bij gemeentes, komt de druk ergens anders weer terug. Hoe kunnen we dat integraal oplossen, de komende tijd? Dat is de vraag die blijft liggen.