Kom met ons praten, ga niet het wiel opnieuw uitvinden
Johan Wakkie heeft een plan om mensen gezonder te maken. Met Plan 4 wil Wakkie hen in staat stellen om meer te bewegen en gezonder te eten. Daarnaast wil hij ze in aanraking laten komen met denksporten, muziek en cultuur. Het bijzondere eraan is dat hij dit doet in achterstandswijken met een grote diversiteit aan bevolking en dat hij gebruik wil maken van allerlei mogelijkheden die er eigenlijk al liggen. Over verbinden gesproken…
Wakkie is een maker van verbindingen pur sang. De oud-voorzitter van de KNHB en mede organisator van het WK hockey in 2014 is een bevlogen man, die als motto heeft dat sport een doel is maar ook een middel. Hij neemt ons mee naar het belang van sport en bewegen. Als wetenschappelijke basis daarvoor geldt ‘het fitte brein’. Onder die naam houden Ard Schenk, Dick Schwaab en Erik Scherder lezingen waarin zij aantonen dat in beweging blijven en blijven gebruiken van je hersenen, van groot belang is voor ieders gezondheid en totale welzijn.
Met zijn Plan 4 legt Wakkie de verbinding met achterstandswijken waar de bevolking zeer divers is en obesitas en veel andere gezondheidsproblemen spelen. “Vroeger woonden daar blanke armen, nu kleurrijke armen.”
Hij wil daarvoor de sportbonden met de vele miljoenen leden en een miljoen vrijwilligers gebruiken. Want in en om die wijken liggen talloze locaties waar iets kan gebeuren: scholen, sportvelden, buurthuizen et cetera. Het is de kunst om dat in Rotterdam en elders allemaal te verbinden met de domeinen zorg, onderwijs, sport, wonen en cultuur. Hij geeft als voorbeeld hoe hij met een subsidie van het Jeugdsportfonds 60.000 kinderen voor €250 een jaar lang heeft kunnen laten sporten. “Zo krijgen die kinderen weer structuur in hun leven. Ik kreeg brieven van blije moeders. Dit is goud. Met heel weinig kosten levert dit heel veel op wat betreft gezondheid en welzijn.”
Elke buurt zijn sociale hub
Wakkie constateerde dat veel sportlocaties, buurthuizen, schoolpleinen en zelfs bibliotheken eigenlijk zelden beschikbaar zijn en bedacht hoe mooi het zou zijn als kinderen, maar ook de ouders en opa’s en oma’s, in hun eigen wijk daar veel meer gebruik van kunnen maken en zo lichamelijk en geestelijk actief kunnen blijven. Maar dan moet je ze wel een programma kunnen aanbieden. Wakkie sticht de Open club beweging om clubs en vrijwilligers te bewegen erover na te laten denken voor wie ze zijn en ze te verleiden om niet alleen voor hun eigen leden – de eigen tribe – de deur open te zetten, maar ook voor de buurt. Dat heeft al bij veel clubs de poorten geopend. Als voorbeeld geeft Wakkie een buurt die eigenlijk graag de hockeyclub uit de buurt wilde hebben. Nadat de club huiswerkbegeleiding en kinderopvang ging faciliteren, staat ze midden in die samenleving en heeft ze een buurtfunctie.
Die accommodaties zijn belangrijk. Wakkie beschouwt ze als een sociaal domein: als het clubhuis open is, kun je er van alles doen en organiseren: “Het is een sociale hub. De plek waar mensen oud worden en kunnen blijven wonen.”
Lees meer
Wij werken al vooraan in de zorgketen
Wakkie heeft vele voorbeelden van de wijze waarop hij sport als middel gebruikt om mensen gezonder te laten leven. Tijdens de WK hockey in 2014 gaf hij het startsein voor een actie om sportkantines gezonder te maken. Want voeding is een belangrijk onderdeel van Plan 4. Intussen doen 1271 sportverenigingen met een eigen sportaccommodatie aan die beweging mee.
Wakkie is blij met Het nieuwe sportakkoord, dat minister Bruins in juni heeft ondertekend. “Dat bestaat uit zes thema’s, waarvan het eerste, ‘een leven lang sporten en bewegen’ mijn thema is. Een thema dat voor u als zorgbestuurders ook actueel is.” Want, stelt Wakkie: die sportwereld heeft 3600 sport- en cultuurcoaches. Zij brengen verbinding met mensen in hun wijk. Ga eens met ze praten! Dit gaat over ouderen, kinderen en raakt het Nationaal Preventieakkoord. Het zijn deze coaches die dicht bij mensen staan en hen in beweging zetten op verschillende manieren, wat preventief werkt tegen overgewicht, problematisch alcoholgebruik en andere zaken. Interessante contacten voor jullie!
Het gaat ook over de ontwikkeling van de hersenen: pas op je vijfentwintigste jaar is de frontale lob uitontwikkeld. Maar in heel veel van dit soort wijken spelen kinderen buiten tot hun twaalfde jaar, maar daarna doen ze niets meer. Hangen ze inactief binnen op de bank, chips etend, voor tv want buiten is het te gevaarlijk. “Dat kind moet van die bank af, gaan bewegen!”, stelt Wakkie geestdriftig. Dat geldt overigens ook voor de ouders: blijven bewegen is goed voor de hersenen.
Wakkie spreekt over de kosten van de zorg en wijst erop dat in vergelijking met zorg slechts een klein bedrag jaarlijks wordt uitgegeven aan sport: “De rente van het bedrag dat jaarlijks aan zorg wordt uitgegeven.” Toch zitten daar de kansen als we preventie echt belangrijk vinden. De inzet van sportbuurtcoaches, meer bewegen voor ouderen met subsidies van gemeenten, golden sports (ouderensport) in parken, Cruijffcourts en Krajicekcourts, het overdag toegankelijk maken van sportkantines: daar kan de eerste gezondheidswinst gehaald worden.
Het werkt als je het bruggetje vindt
Met professor Scherder doet Wakkie roadshows over ‘gezond gewicht’ in buurthuizen en moskees. Vaak krijgt hij daarna de vraag hoe ze dat moeten aanpakken. Wakkie vertelt dan over de professionals, de sport- en cultuurcoaches en de verbinding is gelegd. Het werkt! In Amsterdam begeleiden fysiotherapeuten op veldjes en in parken ouderen die eenzaam zijn. Het werkt. Wakkie vertelt ook hoe hij islamitische bewoners benadert. Hij ging in gesprek met het moskeebestuur over het belang van bewegen en gezondheid. Zij vertelden dat dit verhaal voor hen alleen geloofwaardig zou zijn als een autoriteit, een dokter, hen dit zou vertellen. Dus vertelde een internist van het OLVG in de moskee hierover aan 220 mannen. Na het gebed riep de moskeebestuurder hen op: ga bewegen en eet verstandig. “Het werkt als je het bruggetje vindt.” Wakkie vertelt over daklozenvoetbal en daklozen die nadat ze zich hadden aangemeld, weer structuur in hun leven vonden. Wakkie vraagt de deelnemers: zoek ze op, doe daar iets mee. “Ga niet weer zelf het wiel uitvinden, maar werk met ons samen, want dit is de voorkant, hier kunnen we echt aan preventie doen. De faciliteiten zijn er, de plannen liggen er. Als u belangstelling heeft, rollen wij het verder uit.”
Dezelfde acties onderneemt Wakkie met denksporten en muziek en cultuur. Hij vertelt over het schaakplan in Rotterdam, samen met Feyenoord. Dit activeert hersenontwikkeling, evenals bezig zijn met muziek en culturele uitingen. Hij eindigt met een ontroerend filmpje waarin jongeren en ouderen – van al dementerend tot nog zelfstandig wonend – uit een woonzorgcentrum samen zwemmen en samen praten, plezier beleven. Het is een pilot waarin CIOS-studenten zwemmen met ouderen, een project in het sociale domein. Wakkie: “Dit soort acties, pilots en projecten past bij de nieuwe sportfondsen. Mijn vraag aan u is: ga met die sportfondsen praten. Die onderkennen dat ze een rol hebben te vervullen, dat ze met sport en bewegen kunnen meewerken aan het verbeteren van de gezondheid in Nederland. Kijk wat we allemaal al in beweging hebben gezet. Essentieel daarbij is dat we eerst aan die ander vragen wat hij precies wil. Geef ze kansen.”
