Laten we de coronacrisis benutten om meer aandacht te geven aan een gezonde leefstijl en een gezonde leefomgeving. GGD-en kunnen daarbij een belangrijke rol spelen maar de bestuurlijke stabiliteit moet beter. Dat betoogt José Manshanden, directeur van de GGD in Amsterdam.
De GGD in Amsterdam heeft een breed takenpakket om de publieke gezondheid te bewaken en te verbeteren. Het uitvoeringsorgaan heeft als werkgebied de hoofdstad en de omringende gemeenten die zijn ondergebracht in een veiligheidsregio. Ook de GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de regio) is onderdeel van GGD Amsterdam.
GGD Amsterdam is een gemeentelijke dienst met een eigen begroting. Andere GGD’s zijn meestal anders ingebed in een regio en dat geldt ook voor het bestuur. ‘Het bestuur van de GGD wordt over het algemeen gevormd door alle wethouders zorg in een veiligheidsregio. Die bijvoorbeeld net gekozen zijn,’ aldus Manshanden. De regionale verschillen in omvang, taken en financiering zijn groot.
‘Een probleem is dat infectieziektebestrijding in Nederland lang op de waakvlam heeft gestaan. We hebben de afgelopen maanden een enorme opschaling uitgevoerd. In Amsterdam zijn er sinds 1 juni 250 medewerkers bijgekomen voor informatievoorziening, testen en contactonderzoek. Voor ons is testen een hele nieuwe taak,’ aldus Manshanden. Alle GGD ‘s doen 30.000 testen per dag en dat moet doorgroeien naar 70.000.
Ze stelt dat historisch gezien de uitvoeringsorganen van de publieke gezondheid gewend zijn aan grote opgaven op het gebied van de bestrijding van infecties, hygiëne, armoede en openbare gezondheidszorg. Tegenwoordig ligt de nadruk op het bevorderen van een gezonde leefstijl, medische milieukunde en luchtkwaliteit. Met name de gezondheidsverschillen tussen groepen met een lage opleiding en die met een hogere opleiding krijgen steeds meer aandacht. Die verschillen zijn opmerkelijk groot. Zo is de kwaliteit van leven in goede gezondheid van vrouwen met alleen een lagere schoolopleiding gemiddeld 53 jaar en bij vrouwen met een hbo/universitaire opleiding gemiddeld 72 jaar.
Manshanden: ‘Ik hoop dat we deze coronacrisis als aanleiding kunnen gebruiken om de bevolking gezonder te maken. Er moet veel meer aandacht komen voor preventie en gezondheidsbevordering. Tegelijk blijven twee elementen keihard nodig: de beschermingsrol van de GGD bij het creëren van een gezonde leefomgeving en meer aandacht voor de hygiëne.’
Ze pleit ervoor om de GGD lokaal verankerd te houden maar dan wel onder de hoede van een grote centrumgemeente die beschikt over voldoende ambtelijke capaciteit. ‘Als je een centrumgemeente verantwoordelijk maakt voor de GGD en de Jeugdzorg heb je een gesprekspartner. Met 300 gemeenten zakendoen, maakt het heel erg lastig. Durf gewoon te kiezen. Maatschappelijke opvang was vroeger ook gedecentraliseerd naar centrumgemeenten. ‘
