De Nederlandse economie staat er beter voor dan die van de omringende landen. Toch komt er nog de ‘nodige economische ellende’ aan, aldus directeur Pieter Hasekamp van het Centraal Planbureau. De zorguitgaven groeien gewoon door.
‘We moeten niet te gemakkelijk denken dat alles anders wordt. We weten heel veel niet,’ zegt Hasekamp. Het CPB heeft twee scenario’s overgehouden om vooruit te kijken. Een basisscenario waarin we doormodderen met het virus in afwachting van een vaccin en een scenario waarin een tweede golf uitbreekt. ‘Inmiddels zijn we aan het opkrabbelen. De detailhandel is terug op het niveau van voor de crisis maar er komt nog de nodige economische ellende aan. Op een gegeven moment gaat de werkloosheid oplopen. In het basisscenario tot 6% van de beroepsbevolking in 2021 en in het scenario van een tweede golf tot 8,5%. ‘Bij de stijgende werkloosheid worden vooral de meest kwetsbare groepen getroffen; jongeren, flexwerkers en arbeidsmigranten, mensen met weinig buffers.
Tijdens de discussie met de zaal wijst hij ook op de groeiende ongelijkheid. ‘Door het niet-doorgaan van de eindtoets bij de basisscholen, hebben naar schatting 15.000 kinderen een lager schooladvies gekregen.’
Internationaal gezien doet Nederland het op economisch gebied beter dan de meeste andere landen. Veel bedrijven konden openblijven tijdens de lockdown. ‘Nederland profiteert daarnaast van zijn economische structuur, met relatief weinig toerisme en zware industrie en van de mate van digitalisering. Na de vorige crisis is een beleid gevoerd om huishoudens en bedrijven schulden te laten afbouwen. De overheidsfinanciën zijn op orde gebracht. Daardoor kunnen we nu de klap beter hebben.’
Voor de jaren 2022-2025 verwacht het CPB extra groei maar de misgelopen welvaart zal niet meer volledig worden goedgemaakt. Hasekamp: ‘De zorguitgaven blijven gewoon groeien. Ze zullen naar verwachting stijgen naar bijna €98 miljard ofwel 10,5% van het BBP in 2025. Zorg verdringt de andere collectieve uitgaven.’
Hij ziet als pluspunt voor de zorg dat de arbeidsmarkt ruimer wordt en de lonen minder snel zullen stijgen. ‘Voorlopig zal de zorg erin slagen om mensen aan te trekken,’ voorspelt Hasekamp. Terugkijkend op de afgelopen periode heeft hij een aantal observaties. ‘Niet alle zorgvraag is nodig maar het is nog onduidelijk om welke zorg het dan gaat. Je zult meer moeten meten wat je doet zodat je daar je voordeel mee kunt doen.’ Hij verwijst naar de afbouw van de produktie bij ziekenhuis Bernhoven. Andere observaties zijn dat eHealth wel degelijk mogelijk is en dat de discussie over de reservecapaciteit van de IC, medicijnen, testcapaciteit en beschermingsmiddelen nu op de agenda staat.
Samenvattend constateert hij dat de economie zich waarschijnlijk zal herstellen maar dat er niet al te veel ruimte is voor extra investeringen. Tegelijk liggen er forse uitdagingen op het gebied van klimaat en op het gebied van ongelijkheid. ‘We gaan waarschijnlijk een periode van wederopbouw tegemoet waarin de overheid een grotere rol zal spelen. En met verzet tegen die nieuwe rol.’
